κώδικας, ο
Χειρόγραφο από πάπυρο, περγαμηνή ή χαρτί δεμένο με τη μορφή σημερινού βιβλίου. Ο πλέον διαδεδομένος τύπος βιβλίου στο Μεσαίωνα. Αποτελούνταν από επεξεργασμένα τεύχη φύλλων, αρχικά παπύρου και περγαμηνής και αργότερα χαρτιού, τα οποία ήταν έτοιμα να δεχτούν γραφή. Τον 4ο αιώνα αντικατέστησε το ειλητάριο λόγω των πλεονεκτημάτων του, καθώς, για παράδειγμα, ήταν πλέον δυνατή η γραφή και στις δύο όψεις του φύλλου, το κείμενο διατηρούνταν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και σε καλύτερη κατάσταση και άνοιγε εύκολα στην επιθυμητή σελίδα.
|
νοσοκομείο, το
Η λέξη νοσοκομείο (< κομώ την νόσον) προέρχεται από τον Ιουστινιανό Α΄ (527-565) και χαρακτήρισε κατ’ αρχάς τα ξενοδοχεία, ιδρύματα που περιέθαλπαν ασθενείς, στα οποία λειτουργούσε και χειρουργείο. Από τη Μέση Βυζαντινή περίοδο και εξής τα νοσοκομεία λειτουργούσαν συνήθως εντός των μοναστηριακών ιδρυμάτων.
|
ομολογητής, ο
Χριστιανός που διώχτηκε και βασανίστηκε για την πίστη του και διακρίθηκε για την υπεράσπιση του ορθόδοξου δόγματος σε περιόδους διωγμών, π.χ. κατά την περίοδο της Εικονομαχίας (726-787, 814-842). Η Εκκλησία ως αναγνώριση των αγώνων των ομολογητών τούς έχει ανακηρύξει αγίους ή οσίους.
|
πρωτασηκρήτης, ο
πρωτασηκρήτις, ο ή πρωτασεκρήτις, ή πρωτασεκρέτις, ή πρωτoασηκρήτις <[proto-a-secretis]: αξίωμα που εμφανίζεται τον 7ο αι. Ο πρωτοασηκρήτις ήταν επικεφαλής όλων των σεκρέτων και της αυτοκρατορικής γραμματείας που διοριζόταν από τον αυτοκράτορα και ήταν ενήμερος για όλα τα πολιτικά και διπλωματικά ζητήματα. Η θέση του απαιτούσε μεγάλη μόρφωση και θεωρούνταν λίαν εμπιστευτική. Επί βασιλείας των Παλαιολόγων το αξίωμα βαθμιαία υποβιβάστηκε και ενίοτε ήταν απλός τίτλος
|