σταυροπήγιο, το
Μονή ή και ναός που υπάγεται απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και δεν έχει εξάρτηση από τον τοπικό επίσκοπο. Όταν ο όρος αφορούσε χωριά, σήμαινε ότι αυτά εξαρτιόνταν, ιδίως ως προς την εκκλησιαστική φορολογία των κατοίκων, απευθείας από το Πατριαρχείο και όχι από την τοπική μητρόπολη.

χαράτσι
Τουρκ. haraç ή cizye. Ως προς τη γενική σημασία του όρου, αυτός σημαίνει την ενότητα των φόρων που κατέβαλλαν οι μη μουσουλμάνοι υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απευθείας στην κεντρική διοίκηση. Επρόκειτο για επιπλέον φορολογία που βάραινε τους μη μουσουλμάνους βάσει των επιταγών του Κορανίου για αντάλλαγμα της ανοχής του ισλαμικού κράτους έναντι της παρουσίας τους σε αυτό και της προστασίας που τους παρείχε. Ως προς την Εκκλησία ειδικότερα, το χαράτσι ή βασιλικόν χαράτσιον συνιστά τον ετήσιο φόρο που υποχρεώνονται να καταβάλλουν οι ανώτατοι φορείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δηλ. τα πατριαρχεία και οι αυτοκέφαλες αρχιεπισκοπές, από το 1474 και εξής. Υπεύθυνος για την καταβολή του χαρατσιού ήταν ο Πατριάρχης ή ο αυτοκέφαλος αρχιεπίσκοπος και συγκέντρωνε το προς καταβολή ποσό διά της εκκλησιαστικής φορολογίας των κοινοτήτων μέσω των μητροπόλεων. Το πληρωτέο ποσό οριζόταν κατ’ αποκοπήν (maktu) και το ύψος του καθοριζόταν κατόπιν συνεννόησης με τη σουλτανική αυλή, αν και αρκετοί διεκδικητές του πατριαρχικού θρόνου δεσμεύονταν για αύξηση αυτού προκειμένου να ανέλθουν στο ύπατο εκκλησιαστικό αξίωμα.