Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία

αναλυτική αναζήτηση

 ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Νώρα

Συγγραφή : Λέκα Ευρυδίκη (6/9/2001)

Για παραπομπή: Λέκα Ευρυδίκη, «Νώρα», 2001,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=12266>
Νώρα (11/12/2008 v.1) Nora (4/4/2011 v.1) 
 

1. Θέση – Ονομασία

Τα Νώρα ήταν αρχαίο οχυρό της δυτικής Καππαδοκίας που βρισκόταν, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς,1 στη νότια Γαρσαυρίτιδα, κοντά στα σύνορα με τη Λυκαονία. Από τις αρχαίες πηγές μαθαίνουμε επίσης ότι τα Νώρα ήταν ένα μικρό φρούριο2 του οποίου η περίμετρος δεν ξεπερνούσε τα δύο στάδια, καλά όμως οχυρωμένο στην κορυφή ενός βράχου και με άφθονες προμήθειες σε νερό, σιτηρά, ξύλο και αλάτι.3 Για το ίδιο οχυρό παραδίδεται και το όνομα Νηροασσός.4

Τα αρχαία Νώρα δεν έχουν ακόμα ταυτιστεί με ασφάλεια. Ωστόσο, έχουν διατυπωθεί έως σήμερα πέντε υποθέσεις σχετικά με τη θέση τους, από τις οποίες επικρατέστερες είναι δύο.5 Σύμφωνα με την πρώτη υπόθεση,6 τα Νώρα ταυτίζονται με το οχυρό στο Gelin Tepe, ύψωμα στα βορειοδυτικά του Sivrihisar, περίπου 34 χλμ. ανατολικά-νοτιοανατολικά της Κολώνειας.7 Σύμφωνα με τη δεύτερη υπόθεση,8 τα Νώρα ταυτίζονται με την οχυρωμένη ακρόπολη στο Viranşehir και αποτελούν πρόδρομο της πρωτοβυζαντινής πόλης Μωκισσού που τοποθετείται στην ίδια θέση.9 Το Viranşehir βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του όρους Αργαίος (Hasan Dağ), περίπου 500 μ. νότια του χωριού Helvadere και 27 χλμ. νοτιοανατολικά της Κολώνειας.

Τα Νώρα ίσως υπήρχαν ήδη από την Αχαιμενιδική περίοδο.10 Μας είναι όμως κυρίως γνωστά επειδή εκεί κατέφυγε ο Ευμένης της Καρδίας, την άνοιξη του 320/319 π.Χ., ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στην Αρμενία, και πολιορκήθηκε για ένα χρόνο από τον Αντίγονο Α´ Μονόφθαλμο.11 Αργότερα το οχυρό μετονομάστηκε σε Νηροασσός και χρησιμοποιήθηκε ως θησαυροφυλάκιο από τον Αρχέλαο Α´(37/36 π.Χ.-17 μ.Χ.), πιθανότατα κατά τον πόλεμο ενάντια στο σφετεριστή του θρόνου της Καππαδοκίας Αριαράθη Ι´ Ευσεβή Φιλάδελφο (43-36 π.Χ.) το 37/36 π.Χ.12

2. Το οχυρό στο Gelin Tepe

Το οχυρό στο Gelin Tepe, κοντά στο Sivrihisar, με το οποίο έχουν ταυτιστεί τα αρχαία Νώρα, καλύπτει έκταση περίπου 3.000 τ.μ. Τμήματα του οχυρωματικού τείχους, που φτάνουν σε ύψος τα 3 μ., έχουν εντοπισθεί μόνο στη βόρεια πλευρά του υψώματος, η οποία ήταν ευκολότερα προσβάσιμη από την πεδιάδα. Αναφέρεται επίσης ένας ισχυρός πύργος στη νότια πλευρά στον οποίο προσαρτήθηκε, σε μεταγενέστερη οικοδομική φάση, μια θολωτή κατασκευή. Μια δεύτερη παρόμοια κατασκευή αναφέρεται βορειοδυτικά του πύργου. Το οχυρό αυτό ήταν σε χρήση, με βάση την τοιχοποιία, κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή εποχή, ενώ πιθανολογείται η ύπαρξη του πύργου ήδη από την Ελληνιστική εποχή.13

3. Η ακρόπολη και η ρωμαϊκή νεκρόπολη στο Viranşehir

Στο Viranşehir τοποθετείται η πρωτοβυζαντινή πόλη Μωκισσός, ερείπια της οποίας υπάρχουν διάσπαρτα κατά μήκος μιας λεκάνης με κατεύθυνση από βορρά προς νότο και πάνω σε τέσσερις λόφους που την περιβάλλουν.14

Η ακρόπολη που έχει ταυτιστεί με τα αρχαία Νώρα καταλαμβάνει το βορειοδυτικό λόφο, αμέσως δυτικά του σημείου πρόσβασης στη θέση. Πρόκειται για μια μικρή ακρόπολη μήκους 120 μ. και πλάτους 30-50 μ, που περιβάλλεται σε μεγάλο μέρος της από ένα ισχυρό οχυρωματικό τείχος, το οποίο διατηρείται κατά τόπους σε ύψος 3 μ. Σε ορισμένα σημεία το τείχος είναι διπλό, με μεγάλους ακανόνιστους δόμους στις δύο εξωτερικές πλευρές και γέμισμα μικρών λίθων στο εσωτερικό του. Η κύρια είσοδος του οχυρού βρισκόταν στη νοτιοδυτική γωνία, ενώ εντοπίσθηκε άλλη μια πύλη στη δυτική πλευρά, καθώς και ένα είδος πρόπυλου στην ανατολική. Υπάρχει η άποψη ότι το τείχος αυτό είναι κτισμένο κατά το ψευδοπολυγωνικό σύστημα και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.15 Στο εσωτερικό της ακρόπολης υπάρχουν τα ερείπια μιας μονόκλιτης πρωτοβυζαντινής εκκλησίας, ενός σπιτιού και ενός συμπλέγματος δωματίων πιθανόν για τη φρουρά. Κάποια σπίτια υπάρχουν και εκτός της ακρόπολης στη νότια και τη δυτική πλευρά.16

Στην περιοχή μεταξύ του βορειοανατολικού και του ανατολικού λόφου, καθώς και στη βόρεια πλευρά του δυτικού λόφου, έχει εντοπισθεί μια ρωμαϊκή νεκρόπολη. Σήμερα είναι ορατοί σχεδόν 50 τάφοι, εκ των οποίων μερικοί σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Πρόκειται κυρίως για θολωτούς και θαλαμοειδείς με θολωτή οροφή τάφους. Ο οικισμός στον οποίο ανήκε αυτή η νεκρόπολη δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα. Πρέπει όμως να βρισκόταν στη θέση του σημερινού Halvadere ή λίγο δυτικότερα.17

1. Στράβ. 12.2.6· Πλούτ., Ευμ. 10.1· Διόδ. Σ. 19.44.2· Nep., Eum. 5.3· Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 401-402.

2. Διόδ. Σ. 18.50.4, 18.53.4, 18.41.2 «χωρίον», «χωρίον… μικρόν», «φρούριον»· Πλούτ., Ευμ. 10.1 «χωρίον»· Στράβ. 12.2.6 «φρούριον»· Nep., Eum. 5.3 «castellum»· Just., Epit. 14.2.2 «castellum munitum».

3. Διόδ. Σ. 18.41.2-3· Πλούτ., Ευμ. 11.1-3. Για τις αρχαίες πηγές που αναφέρονται στα Νώρα βλ. γενικά Franck, L., “Sources classiques concernant la Cappadoce”, RHA 34 (1966), σελ. 38-39, 110.

4. Στράβ. 12.2.6.

5. Για όλες τις υποθέσεις ταύτισης των αρχαίων Νώρων βλ. RE 17.1 (1936), στήλες 923-924, βλ. λ. “Nora” (W. Ruge).

6. Hild, F. – Restle, M., Tabula Imperii Byzantini 2: Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (DAW 149, Wien 1981), σελ. 245-246· Mitchell, S., “Three Cities in Pisidia”, AS 44 (1994), σελ. 130.

7. Περί του αντιθέτου βλ. Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 394-396· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1993 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1994), σελ. 430· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1994 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 13 (1995), σελ. 15-17· Berger, A., “Vıranşehır (Mokisos), eine byzantinische Stadt in Kappadokien”, MDAI(I) 48 (1998), σελ. 418.

8. Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 401-407· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1993 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1994), σελ. 433-434· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1994 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 13 (1995), σελ. 17-19.

9. Περί του αντιθέτου βλ. Berger, A., “Vıranşehır (Mokisos), eine byzantinische Stadt in Kappadokien”, MDAI(I) 48 (1998), σελ. 368-371, 415-419.

10. Briant, P., Rois, tributs et paysans. Etudes sur les formations tributaires du Moyen-Orient ancien (Annales littéraires de l’Université de Besançon 269, Paris 1982), σελ. 20· Briant, P., Histoire de l’empire Perse de Cyrus à Alexandre (Paris 1996), σελ. 731. Για άλλα τέτοια οχυρά στην αχαιμενιδική Μικρά Ασία βλ. Ξεν., Κ.Π. 2.4, 3.1, 3.2, 6.1, 7.4.

11. Για την πολιορκία των Νώρων βλ. Στράβ. 12.2.6· Διόδ. Σ. 18.41.1-7, 18.42.1-5, 18.50.4 και 18.53.4-5· Πλούτ., Ευμ. 10.1-4, 11.1-5, 12.1-3· Nep., Eum. 5.3-7· RE 6 (1909), στήλη 1086, γραμμή 39 κ.ε. (Kaerst)· Briant, P., “D’Alexandre Le Grand aux Diadoques: le cas d’Eumène de Kardia”, RΕA 74 (1972), σελ. 32-73· Anson, Ε.Μ., “The Siege of Nora: A Source Conflict”, GRBS 18 (1977), σελ. 251-256· Anson, E.M., “Discrimination and Eumenes of Cardia”, AncW 3 (1980), σελ. 55-59.

12. Στράβ. 12.2.6. Για άλλα τέτοια οχυρά στην ελληνιστική Μικρά Ασία, τα οποία χρησιμοποίησε και ο Μιθριδάτης ΣΤ´ Ευπάτωρ Διόνυσος (120-63 π.Χ.) βλ. Στράβ. 12.3.31, 12.3.37-40 (Πόντος), 12.5.2 (Γαλατία), 12.6.1 (Λυκαονία), 12.6.4 (Πισιδία)· Διόδ. Σ. 19.16.1-5· Briant, P., Rois, tributs et paysans. Etudes sur les formations tributaires du Moyen-Orient ancien (Annales littéraires de l’Université de Besançon 269, Paris 1982), σελ. 20-21.

13. Για το οχυρό στο Sivrihisar βλ. Hild, F. – Restle, M., Tabula Imperii Byzantini 2: Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (DAW 149, Wien 1981), σελ. 245-246, εικ. 16· Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 394-396, εικ. 7-10· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1993 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1994), σελ. 430, 436, εικ. 2-3· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1994 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 13 (1995), σελ. 15-17, 24-26, εικ. 2-5.

14. Αναλυτικότερα για το Viranşehir και τη Μωκισσό βλ. Berger, A., “Vıranşehır (Mokisos), eine byzantinische Stadt in Kappadokien”, MDAI(I) 48 (1998), σελ. 349-429, πίν. 45-62.

15. Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 403-404, εικ. 21-22, 406· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1993 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1994), σελ. 433-434, 439-440, εικ. 8α-β· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1994 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 13 (1995), σελ. 17-19, 27-28, εικ. 6-8.

16. Για την ακρόπολη στο Viranşehir βλ. επίσης Berger, A., “Vıranşehır (Mokisos), eine byzantinische Stadt in Kappadokien”, MDAI(I) 48 (1998), σελ. 368-369, πίν. 52, εικ. 3-4, πίν. 53, εικ. 1-2.

17. Για τη ρωμαϊκή νεκρόπολη στο Vıranşehır βλ. Equini Schneider, E., “Siti di età romana in Anatolia: indagini in Cappadocia 1993”, ScAnt 6-7 (1992-1993), σελ. 403, 405-406, εικ. 26-27· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1993 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1994), σελ. 433, 440, εικ. 9· Equini Schneider, E., “Classical sites in Anatolia: 1994 archaeological survey in Cappadocia”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1995), σελ. 18-19, 29-30, εικ. 10-12· Berger, A., “Vıranşehır (Mokisos), eine byzantinische Stadt in Kappadokien”, MDAI(I) 48 (1998), σελ. 371-372, πίν. 53, εικ. 3, πίν. 54, εικ. 3.
     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το έργο Μεγάλη Δικτυακή «Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικού Πολιτισμού» - Μέρος Α΄ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.

Το έργο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ συγχρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας" του Γ΄ ΚΠΣ.